Zakończyliśmy pierwszy etap drugiej edycji akcji społecznej „Nowin Gliwickich” „Ławeczka znanych gliwiczan”. Dziękujemy za aktywność czytelników i czytelniczek. Głosowanie internetowei potrwa do 12 września. Osoba z największą liczbą oddanych głosów zostanie patronem lub patronką drugiej „Ławeczki znanych gliwiczan".
”Nowiny Gliwickie” zainicjowały akcję obywatelską po to, by przywrócić współczesności, postaci, które wpłynęły na Gliwice. Podczas pierwszej edycji otrzymaliśmy od Państwa wiele głosów – krytycznych i pozytywnych. Za wszystkie dziękujemy. Chcemy by nasza akcja nie tylko wskazała osoby od lat obecne w przestrzeni miasta, ale też te o których pamiętamy mniej lub wcale.
Chcemy by pozostał po nich trwały ślad, artefakt, przywołujący te postaci i pobudzający wyobraźnię mieszkańców. Być może, na co liczmy, nasza społeczna akcja da asumpt do nowych odkryć, do tego, żeby jeszcze lepiej poznać lokalne dziedzictwo i historię.
Jej przygotowanie nie byłoby możliwe bez wsparcia partnerskiego Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Gliwickiej, firmy Kirchhoff, która ufunduje drugą ławeczkę, a także zaangażowaniu miasta, z którym wspólnie wybraliśmy miejsce posadowienia Ławeczek. To aleja Przyjaźni, dawna Wildeklodnitz, ulubiony trakt spacerowy przedwojennych i współczesnych mieszkańców, przestrzeń interesująca architektonicznie i urbanistycznie, obszar zainteresowania artystów, performerów.
8 lipca 2022 r. tam właśnie stanęła pierwsza Ławeczka, której patronem jest prof. Tadeusz Teodorowicz-Todorowski, architekt, twórca Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej. Propozycje patronów i patronek
1. John Baildon (11.12.1772 r. - 07.08.1846 r.) - hutnik, przemysłowiec, inżynier, uważany za ojca współczesnego hutnictwa żelaza. Baildon związał swoje życie z Gliwicami, tutaj się ożenił, tu mieszkał (w kamienicy w Rynku), tu też został pochowany – na Cmentarzu Hutniczym;
2. Oskar Troplowitz (1863 r. - 27.04.1918 r.) - farmaceuta. W 1890 roku dzięki pomocy finansowej rodziny, za kwotę 60 tysięcy marek, wykupił zakład farmaceutyczny Carla P. Beiersdorfa w Altonie. Rozwinął go w dużą firmę kosmetyczną „Beiersdorf & Co” (jej spadkobierczynią jest dzisiejsza Beiersdorf AG), w przededniu wybuchu I wojny światowej obecną w 29 krajach na 4 kontynentach, zatrudniającą w samych Niemczech ponad 500 pracowników i stawiającą na innowacyjność swych wyrobów. Współpracując z dermatologiem prof. Paulem Gersonem Unną, w 1911 r., wykorzystując euceryt, wprowadził na rynek najbardziej znany kosmetyk w historii – krem „Nivea”;
3. Karl Schabik (31.10.1882 r. - 30.11.1945 r.) - W 1919 roku trzydziestosiedmioletni Schabik przyjechał z Westfalii do Gliwic. Był już urzędnikiem budowlanym z dorobkiem, chciał jednak spróbować sił jako ktoś, kto będzie mógł wpływać na architektoniczny kształt miasta. Znakiem firmowym Schabika i jego współpracowników, a dobierał ich niezwykle starannie, było świadome planowanie: miało ono przede wszystkim spełnić oczekiwania masowo przybywających mieszkańców miasta oraz uchronić przed chaotyczną i niekontrolowaną zabudową wolnej jeszcze przestrzeni. Był wizjonerem, który ukształtował Gliwice, jakie dziś znamy;
4. Zofia Rydet (5.05.1911 r. – 24.08.1997 r.) - jedna z najwybitniejszych polskich fotografek, autorka monumentalnego cyklu dokumentalnego „Zapis socjologiczny”. Od 1961 roku należała do ZPAF. Prowadziła dział wystaw w Gliwickim Towarzystwie Fotograficznym, którego członkinią została w 1954 roku. W latach 70. wykładała fotografię na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej. Od 1978 roku praktycznie aż do końca swej aktywności realizowała najważniejsze i największe (w sensie ilości zdjęć) dokonanie artystyczne - „Zapis socjologiczny”. Jej prace znajdują się w najważniejszych zbiorach polskich i zagranicznych, w tym: MOMA (Museum of Modern Art) w Nowym Jorku, Centre Georges Pompidou w Paryżu;
5. Arthur Kochmann (24.12.1864 r. - 1944 r. ) – prawnik i notariusz w sądzie rejonowym w Gliwicach. W 1899 r. został radnym miejskim, a w 1915 r. przewodniczącym gminy synagogalnej w Gliwicach. W 1928 roku otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Gliwic. Od czasu dojścia do władzy narodowych socjalistów współpracował z bytomskim adwokatem i sekretarzem Żydowskiego Komitetu Działania Georgiem Weissmannem w zakresie egzekwowania praw mniejszości żydowskiej. Wspólnie redagowali między innymi petycję Berheima;
6. Mieczysław Chorąży (31.08.1925 r. – 20.02.2021 r.) – naukowiec, onkolog, profesor nauk medycznych, wieloletni kierownik Zakładu Biologii Nowotworów w Narodowym Instytucie Onkologii. Społecznik, zaangażowany w życie miasta, twórca Wszechnicy Polskiej Akademii Umiejętności, ważnej instytucji edukacyjno-poznawczej, dzięki której Gliwice znalazły się na mapie liczących się miejsc odwiedzanych przez elitę naukowców z różnych dziedzin;
7. Egon Franke (23.10. 1935 – 30.03.2022) - pierwszy polski złoty medalista olimpijski w szermierce (floret ind.) z Tokio (1964), wicemistrz olimpijski (Tokio 1964), brązowy medalista olimpijski (Meksyk 1968), olimpijczyk także z Rzymu (1960). Urodzony w Gliwicach, absolwent szkoły średniej (pracownik huty 1 Maja, jako traser – kreślarz). Szermierz miejscowych Budowlanych (1952-1955), Legii Warszawa (1955-1957) i Piasta Gliwice (1957-1971);
8. Adam Zagajewski ( 21.06.1945 – 21.03.2021) - poeta, prozaik, eseista, krytyk, tłumacz, laureat wielu prestiżowych nagród literackich, tłumaczony na wiele języków. Syn inżyniera Tadeusza Zagajewskiego i Ludwiki Turskiej. Wraz z innymi Polakami – wygnanymi po II wojnie światowej ze Lwowa – jego rodzina zmuszona była w 1945 roku znaleźć nowe miejsce pobytu. Osiedli w Gliwicach, gdzie w 1959 roku Adam Zagajewski rozpoczął naukę w V Liceum Ogólnokształcącym i w 1963 roku zdał w nim maturę. Największą część swego życia poeta związał z Krakowem;
9. Ewa Strzelczyk (19.01.1961 -03.02.1998)- dyrektorka Miejskiego Ośrodka Kultury, później Teatru Muzycznego w Gliwicach, założycielka Fundacji Odbudowy Teatru Miejskiego w Gliwicach. Fundamentalną dla gliwickiej kultury lat 90. postać. otwarta na nowości, często awangardowa w swoich pomysłach i działaniach – zakochała się w "starociu", zrujnowanym budynku w centrum miasta przy alei Przyjaźni, który dzięki jej staraniom i determinacji stał się Ruinami Teatru – unikatowym miejscem wielu artystycznych prezentacji;
10. Zbigniew Tabeński (17.02 1913 – 16.01.1996) -studia medyczne rozpoczął na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie i ukończył je w 1938. W czasie Powstania Warszawskiego w części Szpitala Dziecięcego zorganizował szpital wojskowy batalionu Gustaw AK. Po zakończeniu działań wojennych został dyrektorem Szpitala Miejskiego w Gliwicach i jednocześnie ordynatorem Oddziału Chirurgicznego i twórcą pierwszego na Śląsku Oddziału Chirurgii Dziecięcej. Podejmując pracę naukową w 1949 r. zrezygnował ze stanowiska dyrektora, lecz pozostał ordynatorem Oddziału Chirurgii Dziecięcej, który prowadził do 1977 r. We wrześniu 1977 zorganizował od podstaw Katedrę i Klinikę Chirurgii Dziecięcej w Śląskiej Akademii Medycznej. Został jej kierownikiem i prowadził do września 1983 r.:
11. Zofia Berbecka- Jatelnicka (13.07.1884 – 08.02.1970) nauczycielka, działaczka kobieca, polityk, posłanka na Sejm (1930-1935) oraz senatorka w II RP, prywatnie żona generała Leona Berbeckiego. W latach 1914–1916 współtworzyła Ligę Kobiet Pogotowia Wojennego w Zagłębiu Dąbrowskim. W 1933 roku organizowała stowarzyszenie „Rodzina Rezerwistów”. Po wojnie zamieszkali z mężem w Gliwicach. Od 1946 pracowała jako nauczycielka języka francuskiego i rosyjskiego w szkołach zawodowych w Gliwicach, Katowicach i Tarnowskich Górach. W latach 1947–1949 była dyrektorką Państwowej Szkoły Zawodowej Żeńskiej w Gliwicach. W latach 1946–1948 , była m.in. członkinią Komitetu Miejskiego PPS w Gliwicach, a także radną w Radzie Miejskiej w Gliwicach (1947–1948). W 1948 wydalona z partii pod zarzutem obcości ideologicznej;
12. Magdalena Socha (09.08 1909 – 04.07.1996)- Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata. W czasie II wojny światowej wraz z mężem Leopoldem oraz małżeństwem Stefanem i Anną Wróblewskimi pomagali ukrywającym się we Lwowie Żydom. Magdalena, jako sprzątaczka w hotelu George, wynosiła żywność. Po wojnie przeprowadziła się do Gliwic. W uznaniu zasług 23 maja 1978 została wraz z Leopoldem uhonorowana tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Na podstawie historii rodziny Sochów Agnieszka Holland nakręciła film „W ciemności”;
13. Aleksander Tarnawski ps. Upłaz ( 08.01 1921 – 04.03. 2022) - inżynier chemik, major Wojska Polskiego, oficer Polskich Sił Zbrojnych i Armii Krajowej, Cichociemny. Studiował chemię na Uniwersytecie Lwowskim. Po wybuchu II wojny światowej służył w 1. Dywizji Grenadierów we Francji, następnie trafił do Wielkiej Brytanii. Nocą z 16 na 17 kwietnia 1944, zrzucony do kraju w ramach operacji „Weller 12". Czterokrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Kawaler Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski. Po zakończeniu wojny zamieszkał w Gliwicach. O jego losach powstała książka „Ostatni. Historia cichociemnego Aleksandra Tarnawskiego, pseudonim Upłaz”, autorstwa Michała Wójcika i Emila Marata. Był honorowym prezesem Fundacji im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej.
WYNIKI GŁOSOWANIA:
1. John Baildon - 63
2. Oskar Troplowitz - 55
3. Karl Schabik - 238
4. Zofia Rydet - 3028
5. Arthur Kochmann - 43
6. Mieczysław Chorąży - 34
7. Egon Franke - 1254
8. Adam Zagajewski - 24
9. Ewa Strzelczyk - 57
10. Zbigniew Tabeński - 23
11. Zofia Berbecka- Jatelnicka - 15
12. Magdalena Socha - 64
13. Aleksander Tarnawski ps. Upłaz - 5931
Komentarze (0) Skomentuj