Bieguny modernizmu. 19. edycja Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego z bogatym programem Data dodania: 2021-09-11

17, 18 i 19 września, podczas XIX Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego, których kuratorem jest dr Ryszard Nakonieczny, będziemy wędrować pomiędzy biegunami gliwickiego modernizmu. W mieście nad Kłodnicą przedwojenny modernizm niemiecki (1900 - 1939) spotyka się z powojennym modernizmem polskim (1945-dziś).

Ich dialog tworzy jedyną w swoim rodzaju opowieść o tym, jak w architekturze ujawnia się licząca już ponad dwa stulecia idea „nowoczesności” tak przecież bliska miastu, które o sobie samym mówi, że „Przyszłość jest tu”. 

XIX edycją GDDK muzeum zainauguruje także roczny cykl wykładów „Modernizm, postmodernizm, architektura” przygotowanych przez filozof, Ewę Chudybę. Jego przedmiotem będzie ideowe zaplecze nurtów i zjawisk w obrębie kultury, które określamy z pomocą pojęć takich jak: modernizm i postmodernizm oraz to, jak pod ich wpływem kształtuje się architektura i nasze jej rozumienie. 

 - Zjawisko modernizmu w architekturze Gliwic miało swe preludium wcześniej niż w innych częściach Europy. Tendencja ta rozpoczyna się od pruskiej industrializacji o brytyjskiej proweniencji, przechodząc potem przez 3 kolejne etapy rozwoju: wczesną (Art Nouveau, Ekspresjonizm, reedycja stylu około 1800 roku), dojrzałą (Neues Bauen czyli styl międzynarodowy) i późną (socmodernizm). Ale nurt ten nie umarł jak twierdził Charles Jencks – znany teoretyk architektury, jego pryncypia są ponadczasowe, żyje i uwidacznia się w nowej odsłonie neo- trans- lub meta-modernizmu. Spróbujmy razem odkryć je w przestrzeni miasta – mówi Ryszard Nakonieczny. 

XIX edycja Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego rozpocznie się 17 września, wykładem dr Ryszarda Nakoniecznego pt. „Bieguny gliwickiego modernizmu”, który odbywać się będzie na platformie ZOOM. W sobotę i niedzielę  - wycieczki piesze, które prowadzić będzie Ryszard Nakonieczny. 

Szlak gliwickiego modernizmu poprowadzi nas od secesji po funkcjonalizm, od ceglanego ekspresjonizmu po megastruktury i budynki punktowe. Przekonamy się,  że Gliwice architekturą nowoczesną stoją i nie chodzi tu tylko o jedno z pierwszych na świecie dzieł progresywnego modernizmu, czyli zrealizowany już w 1922 roku Seidenhaus Weichmann – Dom Towarowy Erwina Weichmanna. Ten zaprojektowany przez Ericha Mendelschona obiekt to najbardziej radykalny budynek wzniesiony na Górnym Śląsku w okresie międzywojennym. 

W architekturze naszego miasta znajdziemy zapisane wszystkie rozdziały historii modernizmu – od tych najwcześniejszych – po najnowsze, przez co wędrówka po Gliwicach może stać najlepszym sposobem poznawania stylistycznych nurtów, w których próbuje wyrażać się nowoczesność. Na przykład struktura domu towarowego DeFaKa z 1929 roku opowie nam o pięciu punktach architektury nowoczesnej propagowanych przez Le Corbusiera (wolny parter, wolny plan, wolna elewacja, wstęgowe okna i dach taras). 

Z kolei struktura kratownicowa budynku gliwickiej Palmiarni Miejskiej przybliży rodzimą odsłonę tendencji high-tech, obecnej w późnym modernizmie. Z kolei układ urbanistyczny centrum miasta i kamienice okalające plac Piłsudskiego projektowane w stylu umiarkowanego modernizmu, łączącego elementy historyczne z ekspresjonizmem i detalem Art Déco, świadczą, że „nowoczesność” wcale koniecznie nie musi się odcinać od wszelkiej tradycji. Z kolei powojenny, socmodernistyczny biurowiec Fluor Projprzem z 1953 roku, wyrażając idee realnego socjalizmu z pomocą klasycznej reguły grecko-rzymskiej architektury, sprzyja refleksji nad tym, czy starożytni też przypadkiem nie byli nowocześni. 

Natomiast samo pytanie o to, co jest nowego w nowo-żytnosci i nowo-czesności, a także o to, czym właściwie w kulturze są nurty czy też prądy określane z pomocą terminów: „modernizm” i „postmodernizm”, skoro w realizacjach architektonicznych przejawiają się w tak wieloraki i odmienny sposób – będzie już przedmiotem wykładów „Modernizm, postmodernizm, architektura”. Bo przecież wcale nie jest oczywiste, co wspólnego – poza nazwą – ma „swoboda późnego modernizmu”, reprezentowana przez gmach Biprohutu, usytuowany naprzeciwko gliwickiego Dworca, z secesyjną kamienicą ze zbiegu ulic Częstochowskiej i Gorzołki, którą uznać można za wzorcowy przykład „Modern Style” przełomu XIX i XX wieku.  

PROGRAM

„Bieguny gliwickiego modernizmu” wykład otwierający XIX GDDK

Prowadzenie: dr Ryszard Nakonieczny –Wydział Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach            

Zapisy pod adresem: zapisy@muzeum.gliwice.pl 

Zawiązki i owoce przedwojennego modernizmu niemieckiego (1900 - 1939)

Zbiórka: Kamienica u zbiegu ulic Gorzołki i Częstochowskiej

Trasa obejmuje 20 obiektów. 

Przewodnik: dr Ryszard Nakonieczny – Wydział Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach.

Plon powojennego modernizmu polskiego (1945 - dziś)

Zbiórka: Urząd Miejski (przed wejściem głównym),

Przewodnik: dr Ryszard Nakonieczny – Wydział Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach

Muzeum zastrzega, że ze względu na stan epidemii uczestnicy wydarzeń w ramach XIX GDDK zobowiązani są do przestrzegania zasad sanitarnych m.in. dystansu społecznego. Wydarzenia mogą zostać odwołane, bądź mogą zostać wprowadzone dodatkowe ograniczenia dotyczące liczby uczestniczących w nich osób.

Nowy cykl wykładów: Modernizm, postmodernizm, architektura

Wykład pierwszy: Architektura a pojęcie stylu

Wykład: Ewa Chudyba

Wstęp wolny, obowiązują zapisy pod adresem: zapisy@muzeum.gliwice.pl